Day: January 13, 2021

श्री वीरपाण्ड्यभूपालविरचित-क्रियानिघण्टु-प्रारम्भः श्लोकेषु यथा- १. धातुप्रयोगपर्याये केचित्काव्योपयोगिनः। वीरपाण्ड्यक्षितीशेन वक्ष्यन्ते शिक्षितुं शिशून्॥ २. विद्यतेस्तिभवत्यत्र स्यादस्तुस्ताद्भवत्वपि। भूयाद्भवेत्तु भवताद्विद्यतां श्रीर्जगत्त्रये॥ ३. सम्पद्यते जायते च जजन्त्युत्पद्यते जगत्। सम्भवत्याविर्भवति प्रादुर्भवति सर्वदा॥ ४. तिष्ठत्यास्ते वर्तते च वसत्यत्र गृहे रमा। प्राणिति श्वसिति श्रेयान्यः परार्थाय जीवति॥ ५....

लिङ्गं ॥ अयमधिकारो वेदितव्य आशास्त्रपरिसमाप्तेः। स्त्री ॥ इदमधिकृतं वेदितव्यम्। यत्र स्त्रीलिङ्गादन्यलिङ्गं शिष्यते तत्र सूत्र एव लिङ्गं वक्ष्यते। ऋकारान्ता मातृदुहितृस्वसृयातृननन्दरः। ऋकारान्ता मात्रादयः पञ्चैव शब्दाः स्त्रीलिङ्गा भवन्ति। इयं माता। मात्रूः पश्य। इयं दुहिता। स्वसा याता ननान्दा। मात्रादिग्रहणं किम्।

विशेषणपूर्वपदो विशेष्यपूर्वपदो विशेषणोभयपद उपमान पूर्वपद उपमानोत्तरपद स्सम्भावनापूर्वपदोऽवधारणापूर्वपदश्चेति कृष्णश्चासौ कम्बळश्च कृष्णकम्बळ उत्तमः। द्विजश्चासौ कुञ्जरश्च द्विजकुञ्जर आगतः