मन्त्रमहोदधिः – प्रथमः तरङ्गः
श्रीमन्महीधर भट्ट
भूतशुद्ध्यादिकथनं
मङ्गलाचरणम्
प्रणम्य लक्ष्मीनृहरिं महागणपतिं गुरुम् ।
तन्त्राण्यनेकान्यालोक्य वक्ष्ये मन्त्रमहोदधिम् ॥१॥
प्रातरुत्थाय शिरसि ध्यात्वा गुरुपदाम्बुजम् ।
आवश्यकं विनिर्वर्त्य स्नातुं यायात् सरित्तटे ॥२॥
नौका
नत्वा लक्ष्मीपतिं देवं स्वीये मन्त्रमहोदधौ ।
नावं विरचये रम्यां तरणाय गुणैर्युताम् ॥
अरित्र
साम्बं सदाशिवं देवं तन्त्रमार्गप्रदर्शकम् । मङलाय च लोकानां भक्तानां रक्षणाय च ॥१॥
विद्याप्रदं गणपतिं सर्वप्रत्यूहनाशकम् । भक्ताभीष्टप्रदातारं बुद्धिजाड्यापहारकम् ॥२॥
तथा श्रेयस्करी शक्तिं नत्वा मन्त्रमहोदधेः । भाषाटीकां वितनुते मालवीयः सुधाकरः ॥३॥
नारोचकीं न वा क्लिष्टां नाव्यक्तां न च विस्तृताम् । पदाक्षरानुगां स्पष्टां भावमात्रप्रबोधिनीम् ॥४॥
श्रौतेन विधिना स्नात्वा मन्त्रस्नानं समाचरेत् ।
स्मार्तसन्ध्यां मन्त्रसन्ध्यां कृत्वा देवं विचिन्तयेत् ॥३॥
द्वारपूजाक्रमः
गृहद्वारमथागत्य द्वारपूजां समाचरेत् ।
द्वारमस्त्राम्बुना प्रोक्ष्य गणेशं चोर्ध्वतो यजेत् ॥४॥
महालक्ष्मी दक्षभागे वामभागे सरस्वतीम् ।
पुनर्दक्षे यजेद् विघ्नं गङां च यमुनामपि ॥५॥
पुनर्वामे क्षेत्रपालं स्वः सिन्धुयमुने अपि ।
पुनर्दक्षे तु धातारं विधातारं तु वामतः ॥६॥
तद्वन्निधि शङ्खपद्मौ ततोऽर्च्चेद् द्वारपालकान् ।
प्राणायामविधिः
द्वारपूजां विधायेत्थं प्रविश्यार्चनमन्दिरम् ॥७॥
उपविश्यासने नत्वा गणेशगुरुदेवताः ।
प्राणानायम्य तारेण पूरकुम्भकरेचकैः ॥८॥
द्वात्रिंशता चतुःषष्टया क्रमात् षोडशसङ्खयया ।
देवार्चायोग्यताप्राप्त्यै भूतशुद्धिं समाचरेत् ॥९॥
मूलाधारस्थितां देवीं कुण्डलीं परदेवताम् ।
बिसतन्तुनिभां विद्युत्प्रभां ध्यायेत् समाहितः ॥१०॥
मुलाधारात् समुत्थाप्य संङुता हृदयाम्बुजे ।
सुषुम्नामार्गमाश्रित्यादाय जीवं हृदम्बुजात् ॥११॥
प्रदीपकलिकाकारं ब्रह्मरन्ध्रगतं स्मरेत् ।
जीवं ब्रह्मणि संयोज्य हंसमन्त्रेण साधकः ॥१२॥
पाददिब्रह्मरन्ध्रान्तं स्थितं भूतगणं स्मरेत् ।
स्ववर्णबीजाकृतिभिर्युक्तं तद्विधिरुच्यते ॥१३॥
पादादिजानुपर्यन्तं चतुष्कोणं सवज्रकम् ।
भूबीजाढ्यं स्वर्णवर्णं स्मरेदेवनिमण्डलम् ॥१४॥
जान्वाद्यानाभिचन्द्रार्द्धनिभं पद्मद्वयाङ्कितम् ।
वंबीजयुक्तं श्वेताभमम्भसो मण्डलं स्मरेत् ॥१५॥
नाभेर्हृदयपर्यन्तं त्रिकोणं स्वस्तिकान्वितम् ।
रंबीजेन युतं रक्तं स्मरेत् पावकमण्डलम् ॥१६॥
हृदो भ्रूमध्यपर्यन्तवृत्तं षड्बिन्दुलाञ्छितम् ।
यंबीजयुक्तं धूम्राभं नभस्वन्मण्डलं स्मरेत् ॥१७॥
आब्रह्यरन्ध्रं भ्रूमध्याद् वृत्तं स्वच्छमनोहरम् ।
हंबीजयुक्तमाकाशमण्डलं प्रविचिन्तयेत् ॥१८॥
पद्धस्तपायूस्थावाक्क्रमाद्धयेया धरादिगाः ।
स्वकीयविपर्ययैर्युक्ता गमनग्रहणादिभिः ॥१९॥
घ्राणं च रसना चक्षुः स्पर्शनं श्रोत्रमिन्द्रियम् ।
क्रमाद्धयेयं धरादिस्थं गन्धादिगुणसंयुतम् ॥२०॥
ब्रह्मविष्णुशिवेशानाः सदाशिवैतीरिताः ।
धरादिभूतसङेवशा ध्येयास्तत्मण्डलेषु ते ॥२१॥
निवृत्तिश्च प्रतिष्ठा च विद्याशान्तिश्चतुर्थिका ।
शान्त्यतीतेति पञ्चैव कला ध्येया धरादिगाः ॥२२॥
समानोदानव्यानाश्चापानप्राणौ च वायवः ।
धरादिमण्डलगताः पञ्चध्येयाः क्रमादिमे ॥२३॥
एवंभूतानि सञ्चिन्त्य प्रत्येकं प्रविलापयेत् ।
भुवं जले जलं वहनौ वहिनं वायौ नभस्यमुम् ॥२४॥
विलाप्य खमहङ्कारे महत्तत्त्वेप्यहङ्कृतिम् ।
महान्तं प्रकृतौ मायामत्मनि प्रविलापयेत् ॥२५॥
शुद्धसच्चिन्मयो भूत्वा चिन्तयेत् पापपूरुषम् ।
दक्षकुक्षिस्थितं कृष्णमङ्गुष्ठपरिमाणकम् ॥२६॥
विप्रहत्याशिरो युक्तं कनकस्तेयबाहुकम् ।
मदिरापानहृदयं गुरुतल्पकटीयुतम् ॥२७॥
पापिसंयोगिपद्वन्द्वमुपपातकरोमकम् ।
खङ्गचर्मधरं दुष्टमधोवक्त्रं सुदुःसहम् ॥२८॥
वायुबीजं स्मरन् वायुं संपूर्यैनं विशोषयेत् ।
स्वशरीयुतं मन्त्री वहिनबीजेन निर्दहेत् ॥२९॥
कुम्भके परिजप्तेन ततः पापनरोद्धवम् ।
बहिर्भस्मसमुत्सार्य्य वायुबीजेन रेचयेत् ॥३०॥
सुधाबीजेन देहोत्थं भस्मसंप्लावयेत् सुधीः ।
भूबीजेन घनीकृत्य भस्मतत्कनकाण्डवत् ॥३१॥
विशुद्धमुकुराकारं जपन्बीजं विहायसः ।
मूर्द्धादिपादपर्यन्तान्यङानि रचयेत् सुधीः ॥३२॥
आकाशादीनि भूतानि पुनरुत्पादयेच्चितः ।
सोऽहं मन्त्रेण चात्मानमानयेद् हृदयाम्बुजे ॥३३॥
कुण्डली जीवमादाय परसंगात् सुधामयम् ।
संस्थाप्य हृदयाम्भोजे मूलाधारगतां स्मरेत् ॥३४॥
प्राणप्रतिष्ठा
भूतशुद्धिं विद्यायैवं प्राणस्थापनमाचरेत् ।
प्राणप्रतिष्ठामन्त्रस्यं मुनयोऽजेशपद्मजाः ॥३५॥
छन्दऋग्यजुषं सामप्राणशक्तिस्तु देवता ।
पाशो बीजं त्रपा शक्तिर्विनियोगोऽसुसंस्थितौ ॥३६॥
ऋषीञ्छिरसि वक्त्रे तु छन्दांसि हृदिदेवताम् ।
गुह्ये बीजं पदोः शक्तिं न्यस्य कुर्यात्षडङुकम् ॥३७॥
कवर्गनभआद्यैर्हृच्च शब्दाद्यैः शिरः स्मृतम् ।
टश्रोत्राद्यैः शिखाप्रोक्ता तवर्गाद्यस्तनुच्छदम् ॥३८॥
पवक्तव्यादिभिर्नेत्रमस्त्रं येनान्तरिन्द्रियैः ।
आत्मनेतान्मनूनङान् विन्यसेद् हृदयादिषु ॥३९॥
पञ्चमं प्रथमं पश्चाद् द्वितीयं च चतुर्थकम् ।
तृतीयमित्थं क्रमतो वर्गवर्णान् समुच्चरेत् ॥४०॥
यवर्गेऽप्येवमुच्चार्य नभः श्वेतोऽन्तिमो भृगुः ।
विमलश्चेति चोच्चार्याः क्रमाद्वर्णाः सबिन्दवः ॥४१॥
नभो वाय्वग्निवार्भूमिनभ आदय ईरिताः ।
शब्दस्पर्शो रुपरसगन्धाः शब्दादयो मताः ॥४२॥
श्रोत्रं त्वङ्नयनं जिहवाघ्राणं श्रोत्रादयः स्मृताः ।
वाक्पाणी पादपायू चोपस्थो वागादयः पुनः ॥४३॥
वक्तव्यादानगमविसर्गानन्दसंज्ञकाः ।
वक्तव्याद्या बुद्धिमनोहंकाराश्चित्तसंयुताः ॥४४॥
अन्तरिन्द्रिय संज्ञाः स्युरेवमुक्तं षडङुकम् ।
नाभेरारभ्य पादान्तं पाशबीजं प्रविन्यसेत् ॥४५॥
नाभ्यन्तं हृदयाच्छक्तिं हृदन्तं मस्तकाच्छृणिम् ।
त्वगसृड्मांसमेदोस्थिमज्जाशुक्राणि विन्यसेत् ॥४६॥
आत्मने हृदयान्तानि यादिसप्तादिकान्यपि ।
ओजः सद्यान्विताकाशपूर्वं प्राणं तु खादिकम् ॥४७॥
भृग्वादिकं न्यसेज्जीवमेतान् हृदयदेशतः ।
यकाराद्या आद्यवर्णाः सर्वेस्युश्चद्रभूषिताः ॥४८॥
ततः समस्तमूलेन मूर्ध्वाविचरणावधि ।
विधाय व्यापकन्यासं विन्यसेत् पीठदेवताः ॥४९॥
पीठदेवतान्यासः
मण्डूकश्चार्थं कालाग्नी रुद्र आधारशक्तियुक् ।
कूर्मोधरासुधासिन्धुः श्वेतद्वीपं सुराङिघ्रपाः ॥५०॥
मणिहर्म्यं हेमपीठं धर्मो ज्ञानं विरागता ।
ऐश्वर्यं धर्मपूर्वास्तु चत्वारस्ते नञादिकाः ॥५१॥
धर्मादयः स्मृताः पादाः पीठगात्राणि चेतरे ।
मध्येऽनन्तस्तत्त्वपद्ममानन्दमयकन्दकम् ॥५२॥
संविन्नाल ततः प्रोक्ता विकारमयकेसराः ।
प्रकृत्यात्मकपत्राणि पञ्चाशद्वर्णकर्णिका ॥५३॥
सूर्यस्येन्दोः पावकस्य मण्डलत्रितयं ततः ।
सत्त्वं रजस्तमः पश्चादात्मयुक्तोन्तरात्मना ॥५४॥
परमात्माथ ज्ञानात्मा तत्त्वे मायाकलादिके ।
विद्यातत्त्वं परं तत्वं कथिताः पीठदेवताः ॥५५॥
पूजने सर्वदेवानां पीठे ताः परिपूजयेत् ।
न्यासस्थानानि चैतासां शरीरे बहिरर्चने ॥५६॥
पूजातरङे वक्ष्यन्ते सेन्द्वाद्यर्णयुताश्च ताः ।
प्राण्शक्तेस्ततः पूज्या अष्टौ पीठस्य शक्तयः ॥५७॥
हृदयाम्भोजपत्रेषु नवमीत्वधिकर्णिकम् ।
जयाख्या विजया पश्चादजिता चाऽपराजिता ॥५८॥
नित्या विलासिनी दोग्ध्री त्वघोरा मङुलान्तिमा ।
पाशादिबीजत्रितयं प्रोच्य पीठं दिशेत्ततः ॥५९॥
एवं देहमये पीठे ध्यायेद् देवीमसुप्रदाम् ।
नवयौवनर्वाध्यां पीवरस्तनशोभिनीम् ॥६०॥
प्राणशक्तिध्यानकथनम्
पाशं चापासृक्कपाले सृणीषूञ्छूलं हस्तैर्बिभ्रतीं रक्तवर्णाम् ।
रक्तोदन्वत्पोतरक्ताम्बुजस्थां देवीं ध्यायेत् प्राणशक्तिं त्रिनेत्राम् ॥६१॥
अष्टपत्रस्थषट्कोणे ध्यात्वैवं पूजयेत्तु तान् ।
प्राग्रक्षोन्वायुकोणेषु ब्रह्मविष्णुशिवान् यजेत् ॥६२॥
अग्निवारुणशैवेषु वाणीलक्ष्मीहिमाद्रिजाः ।
केशरेषु षडङानि पत्रेष्वष्टौ तु मातरः ॥६३॥
ब्राह्मी माहेश्वरी चापि कौमारी वैष्णवी तथा ।
वाराही च तथेन्द्राणी चामुण्डा सप्तमी मता ॥६४॥
अष्टमी तु महालक्ष्मीः प्रोक्ता विश्वस्य मातरः ।
देवतापूजने प्राची मध्ये पूजकपूज्ययोः ॥६५॥
इन्द्रादयः स्वदिक्ष्वेवं पूजनीया दिगीश्वराः ।
इन्द्रः कृशानुः कीनाशो निऋतिर्वरुणोऽनिलः ॥६६॥
सोमईशाननामाधोऽनन्त ऊर्ध्वं चतुर्मुखः ।
तत इन्द्रादिकाष्ठासु पूज्या दिक्पालहेतयः ॥६७॥
वज्रं शक्तिर्दण्डखड्गौ पाशोङ्कुशगदे अपि ।
त्रिशूलचक्रपद्मानि दशदिक्पालहेतयः ॥६८॥
एवमिष्टवा प्राणशक्तिं पञ्चावरणसंयुताम् ।
ध्यायन् हृदि करं धृत्वा त्रिर्ज्जपेत्तन्मनु सुधीः ॥६९॥
सप्तार्णमन्त्रोद्धारः
वक्ष्येऽधुना मनोस्तस्योद्धारं धातृसुखावहम् ।
पाशं मायां सृणिं प्रोच्य यादीन्सप्तेन्दुसंयुतान् ॥७०॥
तारान्वितं नभः सप्तवर्णं मन्त्रं ततोऽजपाम् ।
मम प्राणा इह प्राणा मम जीव इह स्थितः ॥७१॥
मम सर्वेन्द्रियाण्युक्त्वा मम वाङ्मन ईरयेत् ।
चक्षुः श्रोत्रघ्रानपदात् प्राणा इह समीर्य्य च ॥७२॥
आगत्य सुखमुच्चार्य्य चिरं तिष्ठन्तिवदं पठेत् ।
वहिनजायां च सप्तार्णमन्त्रमन्ते पुनर्वदते ॥७३॥
प्राणप्रतिष्ठामन्त्रोऽयं स्मृतः प्राणनिधापने ।
ममेत्यस्य पदस्यादौ पाशादीनि समुच्चरेत् ॥७४॥
यन्त्रेषु प्रतिमादौ वा प्राणस्थापनमाचरन् ।
मम स्थाने तस्य तस्य षष्ठयन्तामभिधां वदेत् ॥७५॥
सबिन्दवो मेरुहंसाकाशाः सर्गीभृगुः पुनः ।
मायेति ताररुद्धोऽयं मन्त्रः सप्ताक्षरो मतः ॥७६॥
एवं प्राणान् प्रतिष्ठाप्य मातृकान्यासमाचारेत् ।
अकाराद्याः क्षकारान्ता वर्णाः प्रोक्ता तु मातृका ॥७७॥
प्रजापतिर्मुनिस्तस्या गायत्रीछन्दं ईरितम् ।
सरस्वतीदेवतोक्ता विनियोगोऽखिलाप्तये ।
हलो बीजानि चोक्तानि स्वराः शक्तय ईरिताः ॥७८॥
मूर्ध्नि वक्त्रे हृदि न्यस्येदृष्यादीन् साधकोत्तमः ।
पञ्चवर्गैर्यादिभिश्च षडङानि समाचरेत् ॥७९॥
क्लीबहीनशशाङ्काढय हृस्वदीर्घान्तरस्थितैः ।
सानुस्वारैर्जातियुक्तैर्ध्यायेद् देवी हृदम्बुजे ॥८०॥
पञ्चाशदर्णैरचिताङुभागां धृतेन्दुखण्डां कुमुदावदाताम् ।
वराभये पुस्तकमक्षसूत्रं भजे गिरं संदधतीं त्रिनेत्राम् ॥८१॥
ध्यात्वैवं पूजयेत् पीठे देवताः पूर्वमीरिताः ।
पीठशक्तीस्तदुपरि सरस्वत्यानवार्च्चयेत् ॥८२॥
मेधाप्रज्ञाप्रभाविद्याश्रीधृतिस्मृतिबुद्धयः ।
विद्येश्वरीति संप्रोक्ता मातृका पीठशक्तयः ॥८३॥
वियद्भृगुस्थमनुयुग्विसर्गाढ्यं च मातृका ।
योगपीठायनत्यन्तो मनुरासनदेशने ॥८४॥
मूर्तिसंकल्प्य मूलेन तस्यां वाणीं प्रपूजयेत् ।
आदावङानि संपूज्य द्वितीये पूजयेत् स्वरौ ॥८५॥
द्वौ द्वौ तृतीये वर्गांश्च वर्गशत्किश्चतुर्थके ।
व्यापिनी पालिनी चापि पावनी क्लेदिनी पुनः ॥८६॥
धारिणी मालिनी पश्चाद्धंसिनी शङ्खिनी तथा ।
वर्गशक्तय इत्युक्ताह पञ्चमे त्वष्टमातरः ॥८७॥
षष्ठे शक्रादयो देवाः सप्तमे वज्रपूर्वकाः ।
इत्थं सम्पूज्य देवेशीं न्यसेद्वर्नान्निजाङुके ॥८८॥
सृष्ट्यादिन्यासवर्णनम्
ललाटे मुखवृत्तेक्षिश्रवोनासासु गण्डयोः ।
ओष्ठयोर्दन्तपङ्क्त्योश्च मूर्ध्निवक्त्रे न्यसेत्स्वरान् ॥८९॥
बाहवोः सन्धिषु साग्रेषु कचवर्गौ न्यसेत् सुधीः ।
टतवर्गौ पदोस्तद्वत् पार्श्वयोः पृष्ठदेशतः ॥९०॥
नाभौ कुक्षौ पवर्गं च हृदंसं ककुदं ततः ।
न्यस्य यादिचतुर्वणाच्छादिषटक् ततो न्यसेत् ॥९१॥
हृदादिकरयोरङ्घ्र्योर्ज्जठरे वदने तथा ।
सृष्टिन्यासं विधायैवं स्थितिन्यासं समाचरेत् ॥९२॥
ऋषिश्छन्दश्च पूर्वोक्तो देवता विश्वपालिनी ।
उपविष्टां वल्लभाङ्के ध्यायेद् देवीमनन्यधीः ॥९३॥
मृगबालं वरं विद्यामक्षसूत्रं दधत् करैः ।
मालाविद्यालसद्धस्तां वहन् ध्येयः शिवोगिरम् ॥९४॥
एवं ध्यात्वा डकाराद्यान्वर्णानङेषु विन्यसेत् ।
गुल्फादिजानुपर्य्यन्तं स्थितिन्यसोऽयमीरितः ॥९५॥
न्यासे संहारसंज्ञे तु ऋषिश्छन्दश्च पूर्ववत् ।
संहारिणीसपत्नानां शारदा देवता स्मृता ॥९६॥
अक्षस्त्रक्टङ्कसारङविद्याहस्ताम त्रिलोचनाम् ।
चन्द्रमौलिं कुचानम्राम रक्ताब्जस्थां गिरं भजे ॥९७॥
ध्यात्वैवं विन्यसद्वर्णान् क्षाद्यानन्तान् विलोमतः ।
सृष्टिन्यासे तु सर्गान्ताः सर्वबिन्द्वन्तिकाः स्थितौः ॥९८॥
बिन्द्वन्ताः संहृतो चैषा पूर्ववच्चाङुपूजने ।
न्यस्याः सर्वत्र नत्यन्ता वर्णा वा तारसम्पुटाः ॥९९॥
सृष्टिन्यासं स्थितिन्यासं पुनः कुर्यात् प्रयत्नतः ।
अन्ये तु मातृका न्यासाः कथ्याः पूजातरङुके ॥१००॥
मन्त्रस्नानादिविधयो गद्यास्तत्रैव ते मया ।
भारतीमेवमाराध्य भजेदिष्टान् मनून् सुधीः ॥१०१॥
विष्णुः शिवो गणेशोर्को दुर्गा पञ्चैव देवताः ।
आराध्याः सिद्धिकामेन तत्तन्मन्त्रैर्यथोदितम् ॥१०२॥
आदौ देवं वशीकर्तुं पुरश्चरणमाचरेत् ।
तीर्थादौ निर्जने स्थाने भूमिग्रहणपूर्वकम् ॥१०३॥
नवधा तां धरां कृत्वा पूर्वादिषु समालिखेत् ।
कोष्ठेषु सप्तवर्गांश्च लक्षौ मध्ये तथा स्वरान् ॥१०४॥
क्षेत्रनामादिमो वर्णस्तत्र कोष्ठे भवेत्ततः ।
उपविश्य जपं कुर्य्यान्नान्यस्मिन् दुःखदे स्थले ॥१०५॥
पुरश्चरनधर्मकथनम्
आमध्याहनं जपं कुर्यादुपांशुत्वथ मानसम् ।
हविष्यं निशि भुञ्जीत त्रिःस्नाय्यभ्यङुवर्जितः ॥१०६॥
व्यग्रताऽलस्यनिष्ठीवक्रोधपादप्रसारणम् ।
अन्यभाषां परेक्षां च जपकाले त्यजेत् सुधीः ॥१०७॥
स्त्रीशूद्रभाषणं निन्दां ताम्बूलं शयनं दिवा ।
प्रतिग्रहं नृत्यगीते कौटिल्यं वर्जयेत् सदा ॥१०८॥
भूशय्यां ब्रह्मचर्यं च त्रिकालं देवतार्चनम् ।
नैमित्तिकार्चनं देवस्तुति विश्वासमाश्रयेत् ॥१०९॥
प्रत्यहं प्रत्यहं तावन्नैव न्यूनाधिकं क्वचित् ।
एवं जपं समाप्यान्ते दशांशं होममाचरेत् ॥११०॥
तत्तत्कल्पोदितैर्द्रव्यैस् तद्विधानमुदीर्यते ।
प्राणायाम् षडङुं च कृत्वा मूलेन मन्त्रवित् ॥१११॥
कुण्डे वा स्थण्डिले कुर्यात्संस्काराणां चतुष्टयम् ।
मूलेनेक्षणमस्त्रेण प्रोक्षणं ताडनं कुशैः ॥११२॥
वर्म्मणा मुष्टिनासिच्य लिखेद्यन्त्रं तदन्तरे ।
वहिणकोणषडस्त्राष्टदलभूमन्दिरात्मकम् ॥११३॥
मध्ये तारपुटां मायां लिखित्वा पीठमर्चयेत् ।
मण्डूकात् परतत्वान्तं पाठशक्तीर्जयादिकाः ॥११४॥
वागीशीवागीश्वरयोर्योगपीठात्मने नमः ।
मायादिकः पीठमन्त्रस्तयोस्तेनासनं दिशेत् ॥११५॥
यजेत्तौ तारमायाभ्यां गन्धाद्यरुपचारकैः ।
लक्ष्मीनारयणौ त्वर्च्चेद् वैष्णवे होमकर्मणि ॥११६॥
सूर्यकान्तादरणितः श्रोत्रियागारतोऽपि वा ।
पात्रेण पिहिते पात्रे वहिनमानाययेत्ततः ॥११७॥
अस्त्रेणादाय तत्पात्रं वर्मणोद्धाटयेत्तु तम् ।
अस्त्रमन्त्रेण नैऋत्ये क्रव्यादाशं ततस्त्यजेत् ॥११८॥
मूलेन पुरतो धृत्वा संस्कारांश्च ततश्चरेत् ।
वीक्षणाद्यान् पुरा प्रोक्तानल्पं प्रोक्षणमाचरन् ॥११९॥
परमात्मानलेनाथ जाठरेणापि वहिनना ।
स्मरन्नैक्यं वहिनबीजाच्चैतन्यं योजयेत्ततः ॥१२०॥
तारेण चाभिमन्त्र्याग्नि सुधया धेनुमुद्रया ।
अमृतीकृत्य संरक्षेदस्त्रं मन्त्रेण मन्त्रवित् ॥१२१॥
मुद्रया त्ववगुङिठन्या कवचेनावगुङ्ठयेत् ।
कुण्डोपरि ततो वहिनं भ्रामयेत् त्रिध्रुवं पठन् ॥१२२॥
शय्यागतामृतुस्नातां नीलेन्दीवरधारिणीम् ।
देवेन भुज्यमानां तां स्मृत्वा तद्योनि मण्डले ॥१२३॥
ईशरेतोधिया वहिनं स्थापयेदात्मसम्मुखम् ।
मूलं नवार्णं च पठञ्जानुस्पृष्टधरातलः ॥१२४॥
वहिनवार्णमन्त्रोद्धारः
रेफार्घेशेन्दुसंयुक्तं गगनं वहिनचै ततः ।
तन्यायहृदयान्तोऽयं नवार्णोग्निनिधापने ॥१२५॥
विश्राण्याचमनं देवीदेवयोर्ज्वालयेद्वसुम् ।
चतुविंशतिवर्णेन मन्त्रेण श्रपणादिभिः ॥१२६॥
वहिनचतुर्विंशत्यक्षरमन्त्रोद्धारः
चित्पिङुलहनद्वन्द्वं दहयुग्मं पचद्वयम् ।
सर्वज्ञाज्ञापय स्वाहा मन्त्रो वेदभुजाक्षरः ॥१२७॥
प्रदर्श्य ज्वालिनीं मुद्रामुत्थाय विहिताञ्जलिः ।
श्लोकरुपेण मन्त्रेण ह्युपतिष्ठेद्धुताशनम् ॥१२८॥
श्लोकमन्त्राग्निमन्त्रोद्धारः
अग्निं प्रज्वलितं वन्दे जातवेदं हुताशनम् ।
सुवर्नवर्णममलं समिद्धं विश्वतोमुखम् ॥१२९॥
अथाग्निमन्त्रं विन्यस्येत्तद्विधानमुदीर्यते ।
वैश्वानरान्ते जातेति वेदान्ते स्यादिहावह ॥१३०॥
लोहिताक्षपदात् सर्वकर्माण्यते तु साधय ।
वहिनीप्रियान्तो मन्त्रोऽयं षड्विंशत्यक्षरान्वितः ॥१३१॥
ऋषिश्छ्न्दो देवतास्य भृगुर्गायत्रपावकाः ।
रंबीजं ठद्वयं शक्तिर्हवने विनियोजनम् ॥१३२॥
लिङे पायौ मूर्ध्नि वक्त्रे नसि नेत्रे खिलाङुके ।
जिहवाबीजोद्धारः
वहनेर्जिहवाःस्वबीजाढ्या न्यसेन्ङेन्तानमोन्विताः ॥१३३॥
हिरण्या गगना रक्ता कृष्णासुप्रभयान्विता ।
बहुरुपातिक्तेति जिहवा दमुनसो मताः ॥१३४॥
दीपिकानलवायुस्थाः साद्या वर्णाविलोमतः ।
सेन्दवः सप्तजिहवानां सप्तानां बीजतां गताः ॥१३५॥
गीर्वाणपितृगन्धर्वयक्षनागपिशाचकाः ।
राक्षसाश्चेति जिहवानां देवतास्तत्स्थले न्यसेत् ॥१३६॥
न्यासेर्जने व्युत्क्रमः स्याद् बहुरुपाति रक्तयोः ।
नेत्रेतिरिक्ता न्यस्तव्या सर्वाङेबहुरुपिका ॥१३७॥
सहस्रार्चिषे हृदयं स्वस्तिपूर्णाय मस्तकम् ।
उत्तिष्ठ पुरुषायेति शिखामन्तोऽयमीरितः ॥१३८॥
धूमान्ते व्यापिने वर्म सप्तजिहवाय नेत्रकम् ।
अस्त्रं धनुर्धरायेति षडङानि समाचरेत् ॥१३९॥
मूर्ध्नि वामेंसके पार्श्वे कटौ लिङे कटौ पुनः ।
दक्षे पार्श्वेसके न्यस्येन्मूर्तीरष्टौ विभावसोः ॥१४०॥
ताराग्नये पदाद्यास्ताश्चतुर्थीनमसान्वितः ।
जातवेदाः सप्तजिहवो हव्यवाहन इत्यपि ॥१४१॥
अश्वोदरसंज्ञोन्यस्तथा वैश्वानराहवहः ।
कौमारतेजाः स्याद्विश्वमुखो देवमुखस्तथा ॥१४२॥
ततो न्यसेन्निजे देहे पीठं हाटकरेतसः ।
वहिनमण्डलपर्यन्तं मण्डूकादि यथोदितम् ॥१४३॥
पीता श्वेतारुणा कृष्णा धूम्रा तीव्रा स्फुलिङिनि ।
रुचिरा ज्वालिनी चेति कृशानोः पीठशक्तयः ॥१४४॥
बीजं वहन्यासनायेति हृदन्तः पीठमन्त्रकः ।
एवं विन्यस्य पीठान्तं पावकं चिन्तयेत्तनौ ॥१४५॥
अग्निध्यानम्
त्रिनेत्रमारक्ततनुं सुशुक्ल वस्त्रं सुवर्णस्रजमग्निमीडे ।
वराभरस्वस्तिकशक्तिहस्तं पद्मस्थमाकल्पसमूहयुक्तम् ॥१४६॥
अग्न्यर्चनादिवर्णकम्
एवं ध्यात्वार्चनं कुर्यान्मानसं विधिवद्वसोः ।
परिषिञ्चेत्ततस्तोयैः कुण्डं स्थण्डिलमेव वा ॥१४७॥
दर्भैः परिस्तरेदग्निं प्रागग्रैरुदगग्रकैः ।
प्रत्यग्दक्षिणसौम्यासु न्यसेत्त्रीन्परिधीन्क्रमात् ॥१४८॥
पालाशान्बिल्वजांस्तेषु ब्रह्माविष्णुशिवान्यजेत् ।
वहनौ तत्पीठमभ्यर्च्यावाहयेत्स्वहृदोऽनलम् ॥१४९॥
गन्धादिभिः समभ्यर्च्य पूजयेत् पावकं व्रती ।
षट्सु कोणेषु मध्ये च जिहवास्तद्देवता यजेत् ॥१५०॥
ईशानादिषु वायवन्तकोणेषु षट् समर्चयेत् ।
हिरण्याद्यातिरक्तान्ता मध्ये तु बहुरुपिणीम् ॥१५१॥
केसरेष्वङुपूजास्यादलेष्वष्टसु मूर्तयः ।
मातरोऽष्टौ दलान्तेषु भैरवाः स्युस्तदग्रतः ॥१५२॥
धरापुरें तु शक्राद्या वज्राद्यायुधसंयुताः ।
एवमावरणैर्युक्तं सप्तभिः पावकं यजेत् ॥१५३॥
अष्टभैरवनामकथनम्
असिताङो रुरुश्चण्डः क्रोध उन्मत्तसंज्ञकः ।
कपाली भीषणश्चापि संहारश्चाष्टभैरवः ॥१५४॥
वामे कुशानथास्तीर्य तत्र वस्तूनि निःक्षिपेत् ।
प्रणीताप्रोक्षणीपात्रे आज्यस्थालीं स्रुवं स्रुचम् ॥१५५॥
अधोमुखनि चैतानि होमद्रव्यं घृतं कुशान् ।
समिधः पञ्चपालाशीरन्यदप्युपयोगि यत् ॥१५६॥
कृत्वा पवित्रे मूलेन प्रोक्षेत्तानि शुभाम्भसा ।
उत्तानानि विधायाथ प्रणीतां पूरयेज्जलैः ॥१५७॥
तीर्थमन्त्रेण तीर्थानि सृण्या तत्राहवयेत् सुधीः ।
पवित्रे ह्रक्षतांस्तत्र निःक्षिप्योत्पवनं चरेत् ॥१५८॥
अथोदीच्यां निधायैताम प्रोक्षण्यां तज्जलं क्षिपेत् ।
हवनीयं द्रव्यजातमुक्षेत्तोर्यैः पवित्रगैः ॥१५९॥
मूलेन मूलगायत्र्या यद्वा हृदयमन्त्रतः ।
दक्षिणे पीठमासाद्य तत्र ब्रह्माणमाहवयेत् ॥१६०॥
अणिभाद्याः सिद्धयोष्टौ ब्रह्मणः पीठदेवताः।
ब्रह्ममन्त्रोद्धारः
तारहृत्पूर्वको ङेन्तो ब्रह्मा मन्त्रोऽस्य पूजने ॥१६१॥
स्त्रुवस्त्रुवसंस्कारः
हस्ताभ्यां स्रुक्सुवौ धृत्वा तापयेत्त्रिरधोमुखौ ।
वामहस्तेन तौ धृत्वा दर्भैर्दक्षेण मार्जयेत् ॥१६२॥
संप्रोक्ष्य प्रोक्षणीतोयैः प्रतर्प्य पूर्ववत् पुनः ।
न्यस्याग्नौ मार्जनान्दभास्तयोः शक्तित्रयं न्यसेत् ॥१६३॥
शक्तित्रयम्
इच्छा ज्ञान क्रिया संज्ञा चतुर्थीनमसान्विता ।
दीर्घत्रयेन्दुयुग्व्योमपूर्वकं स्थानकत्रये ॥१६४॥
हृदास्रुचिन्यसेच्छक्तिं स्रुवे शम्भुं ततस्तु तौ ।
सूत्रत्रयेण संवेष्टय सम्पूज्य कुसुमादिभिः ॥१६५॥
कुशोपरि न्यसेद्दक्षे तयोः संस्कार ईरितः ।
अस्त्रोक्षितायामाज्यस्य स्थाल्यामाज्यं विनिःक्षिपेत् ॥१६६॥
वीक्षाणादिकसंस्कारसंस्कृत मूलमन्त्रतः ।
गोमुद्रयामृतीकृत्य षट् संस्कारांस्ततश्चरेत् ॥१६७॥
कुण्डोद्धृते वायुकोणे स्थितेङारे विनिःक्षिपेत् ।
हृदेति तापनं प्रोक्तं दर्भयुग्मं प्रदीपितम् ॥१६८॥
आज्ये क्षिप्त्वा हृदावहनौ पवित्रीकरणं क्षिपेत् ॥१६९॥
आज्यं नीराजयेद् दीप्तदर्भयुग्मेन वर्मणा ।
अभिद्योतनमुक्तं तद्दीप्तं दर्भत्रयं घृते ॥१७०॥
दर्शयेदस्त्रेणोदयोते गृहीत्वा घृतपात्रकम् ।
संयोज्याग्नौ तदङारान् सलिलं संस्पृशेत् सुधीः ॥१७१॥
अङ्गुष्ठानामिकाभ्यां तु दर्भावादाय निःक्षिपेत् ।
त्रिरग्निंसंमुखेत्वाज्यमस्त्रेणोत्पवनं त्विदम् ॥१७२॥
हृदात्मसम्मुखं तद्वदाज्यक्षेपस्तु संप्लवः ।
नीराजनादिसंस्कारेष्वग्नौ दर्भान् विनिःक्षिपेत् ॥१७३॥
दर्भद्वयं ग्रन्थियुतं घृतमध्ये विनिःक्षिपेत् ।
वामदक्षिणयोः पक्षौ स्मृत्वा नाडीत्रयं स्मरेत् ।
दक्षिणाद्वामतो मध्याद्धऋदादाय घृतं सुधीः ॥१७४॥
अग्नयेग्निप्रियासोमायस्वाहेत्यग्निनेत्रयोः ।
जुहुयादग्नीषोमाभ्यां स्वाहेत्याक्ष्णितृतीयके ॥१७५॥
पातयेदाहुतेः शेषमाहुतिग्रहणस्थले ।
भूयो हृदादक्षभागादादायाज्यं मुखे यजेत् ॥१७६॥
अग्नये स्विष्टकृते तन्नेत्रास्योद्धाटनं मतम् ।
नरसिंह विना विष्णुं मन्त्रनेत्रद्वयं यजेत् ॥१७७॥
नरसिंहान्य देवेषु वहनेर्नेत्रत्रयं स्मृतम् ।
महाव्याहृतिभिर्व्यस्तसमस्ताभिश्चतुष्टयम् ॥१७८॥
आहुतीनां त्रयं वहिनमन्त्रेणैव ततश्चरेत् ।
घृताहुतिभिरष्टाभिरकैकां संस्कृति चरेत् ॥१७९॥
अग्निषट्संस्कारकरणम्
ओमस्याग्नेरंमु संस्कारं करोम्यग्निवल्लभा ।
इत्थं मनुं जपनं गर्भाधानं पुंसवन् ततः ॥१८०॥
सीमन्तोन्नयनं जातकर्म कृत्वा ततश्चरेत् ।
वहनौ पञ्चसमिद्धोमान्नालापनयनं वसोः ॥१८१॥
कुर्याद् देवाभिधानेन पूर्वन्नामशुष्मणः ।
नामानन्तरमेतस्य पितरौ स्वेर्पयेद्धृदि ॥१८२॥
अन्नप्राशं तथा चौलेपनयौ दारयोजनम् ।
संस्काराः स्युर्विवाहान्तामृत्युन्ता क्रूरकर्मणि ॥१८३॥
एकैकामाहुतिं कुर्याद् वहनेर्जिहवाङमूर्तिभिः ।
इन्द्रादिभिश्च वज्राद्यैर्द्विठान्तैर्जुहुयात्ततः ॥१८४॥
स्रुवेणाज्यं चतुर्वारं निधाय स्रुचितां सुधीः ।
अपिधाय स्रुवणैतौ गृहणीयात् करयुग्मतः ॥१८५॥
तिष्ठन्मूलं तयोर्नाभौ कृत्वाग्रे कुसुमं क्षिपेत् ।
वामस्तनान्तं तन्मूलं कृत्वाग्निमनुना सुधीः ॥१८६॥
जुहुयाद्वौषडन्तेन संपत्त्यर्थतन्द्रितः ।
महागणेशमन्त्रेण व्यस्तेन दशधा ततः ॥१८७॥
जुहुयाच्च समस्तेन चतुर्वारं घृताहुतीः ।
पूर्वपूर्वयुतं बीजषट्कं बाणाश्च सायकाः ॥१८८॥
मुनयो मार्गणाश्चेति विभागस्तन्मनोः स्मृतः ।
तारो लक्ष्मीर्गिरिसुता कामो भूर्गणनायकः ॥१८९॥
चतुर्थ्यन्तो गणपतिर्वरान्ते वरदेति च ।
सर्वान्ते जनमित्युक्त्वा मे वशान्ते तु मानय ॥१९०॥
स्वाहान्तो वसुयुग्मार्णो महागणपतेर्मनुः ।
एवं कृत्वाग्निसंस्कारं पीठं देवस्य पूजयेत् ॥१९१॥
तत्रेष्टदेवमावाह्य मुद्रा आवाहनादिकाः ।
प्रदर्श्य वहिनरुपस्य देवस्य वदने पुनः ॥१९२॥
मूलेन जुहुयात् पञ्चनेत्रसंख्या घृताहुतीः ।
वक्त्रैकीकरणं त्वग्निर्देवयोस्तेन जायते ॥१९३॥
नाडीसन्धानसिद्धयर्थ वहिनदेवतयोस्ततः ।
जुहुयान्मूलमन्त्रेण रुद्रसंख्या घृताहुतीः ॥१९४॥
इष्टदेवस्यावृतीनामेकैकामाहुतिं चरेत् ।
ततस्तु मूलमन्त्रेण दशधा जुहुयाद् घृतम् ॥१९५॥
ततः कल्पोक्तद्रव्येण दशांशं जुहुयाज्जपात् ।
होमं समाप्य कुर्वीत पूर्णाहुतिमनन्यधीः ॥१९६॥
होमावशिष्टेनाज्येन पूरयित्वा स्रुचं सुधीः ।
पुष्पं फलं निधायाग्रे स्रुवेणाच्छाद्य तां पुनः ॥१९७॥
उत्थितौ वौषडन्तेन मूलेन जुहुयाद् वसौ ।
तद्द्रव्येणावृतीनां च जुहुयादाहुतिं पृथक् ॥१९८॥
देवं विसृज्य स्वहृदि वहनेर्जिहवाङुमूर्तिभिः ।
जुहुयाद् व्याहृतीर्हुत्वा प्रोक्षेत्तं प्रोक्षणीजलैः ॥१९९॥
सम्र्पार्थ्यानेन मनुना नत्वा तं विसृजेद्धृदि ।
भो भो वहने महाशक्ते सर्वकर्मप्रसाधक ॥२००॥
कर्मान्तरेऽपि सम्प्राप्ते सान्निध्यं कुरु सादरम् ।
पवित्रप्रतिपत्तिः
वहनौ पवित्रे निःक्षिप्य प्रणीताम्बु भुवि क्षिपेत् ॥२०१॥
विधिं विसृज्य सकुशान् परिधीन्विन्यसेद्वसौ ।
एवं होमं समाप्याथ तर्पयेद् देवताम जले ॥२०२॥
तर्पणादिकथनम्
आवाह्य तद्दशांशेन तर्पनादभिषेचनम् ।
तर्पयामि नमश्चेति द्वितीयान्तेष्टपूर्वकम् ॥२०३॥
मूलान्ते तु पदं देयं सिञ्चामीत्यभिषेचने ।
ततो ननाविधैस्तर्पयेद् द्विजसत्तमान् ॥२०४॥
इष्टरुपान्समाराध्य तेभ्यो दद्याच्च दक्षिणाम् ।
न्यूनं सम्पूर्णतामेति ब्राह्मणाराधनान्नृणाम् ॥२०५॥
देवताश्च प्रसीदन्ति सम्पद्यन्ते मनोरथाः ॥२०६॥
॥ इति श्रीममहीधरविरचिते मन्त्रमहोदधौ भूतशुद्ध्यादिकथनं नाम प्रथमस्तरङ्गः ॥१॥
› Forums › Mantra Mahodadhi by Mahidhara Bhatta
Tagged: Tantra
› Forums › Mantra Mahodadhi by Mahidhara Bhatta
© Advocatetanmoy Law Library
› Forums › Mantra Mahodadhi by Mahidhara Bhatta
© Advocatetanmoy Law Library